Choć na Rysach byłem już nieraz, zawsze wchodziłem tam od polskiej strony. Nie jest to jednak jedyna trasa prowadząca na szczyt. Na najwyższą górę Rzeczpospolitej wiedzie również szlak ze Słowacji. Krótszy i łatwiejszy technicznie, co jednak nie znaczy, że mniej ciekawy. Tak właściwie, to jeszcze parę dni wcześniej, w ogóle nie miałem tej wycieczki w planach. Owszem, były jakieś rozmowy o wypadzie w Tatry, i to nawet nieco ambitniejszym wypadzie, ale niepewne prognozy pogody zniechęcały do wybierania się na trudniejsze trasy. Do połowy soboty miało być jednak dość ładnie, więc szkoda było zupełnie rezygnować z wyjazdu. Razem ze znajomym postanowiliśmy więc wybrać się na najwyższy szczyt Polski, tyle że łatwiejszym szlakiem od strony Szczyrbskiego Jeziora. Do ekipy dobraliśmy jeszcze jedną osobę z grupy na Facebooku poświęconej wspólnym wypadom w Tatry. Rysy – informacje praktyczne Rysy to najwyższy szczyt w Tatrach, na który można dostać się szlakiem turystycznym. Mierzy 2503 metry jednak w Polsce często pojawia się również wartość 2499 metrów. Powód? U nas leży tylko jeden z trzech wierzchołków góry. Najwyższy w całości przypadł Słowakom. Na Rysy można dostać się dwoma drogami: od strony polskiej, szlakiem znad Morskiego Oka lub wersją słowacką, od Popradzkiego Stawu. Planując swoją wycieczkę, dobrze jest się z nimi lepiej zapoznać, ponieważ różnice pomiędzy tymi trasami są dość znaczne. Pierwsza uchodzi za trudną i przede wszystkim długą. Startując z Palenicy Białczańskiej i wracając w to samo miejsce, będzie trzeba pokonać około 1900 metrów przewyższenia i być w trasie przez większość dnia (serwis mapa-turystyczna wylicza to na 11:40h marszu). Nie bez znaczenia są również trudności techniczne (spora część podejścia nad Bulą pod Rysami jest ubezpieczona łańcuchami) oraz spora ekspozycja w okolicach szczytu. Polski szlak na Rysy jest jednym z najczęściej odwiedzanych miejsc przez ratowników TOPR-u oraz niestety takim, który co roku pochłania kolejne ofiary. Czyli mówiąc krótko: szlak trudny i raczej wyłącznie dla zaawansowanych turystów w dobrej kondycji fizycznej. Słowacka wersja jest dużo łatwiejsza. Owszem, też są trudności, można się powspinać po łańcuchach i drabinkach, a pod szczytem jest stromo, ale suma tych wszystkich wyzwań jest dużo mniejsza niż na polskim szlaku. Nie trzeba również mieć aż tak dobrej formy. Wycieczka z Szczyrbskiego Jeziora (tam i z powrotem) będzie o jakieś 3 godziny krótsza i mająca ponad pół kilometra mniej przewyższeń do pokonania. Pisząc tu o wejściu od Szczyrbskiego Jeziora nie mam na myśli jednej, konkretnej trasy. Zanim bowiem rozpocznie się główne podejście, trzeba dostać się nad Popradzki Staw, a to można zrobić na aż 3 sposoby: szlakiem czerwonym (Magistrala Tatrzańska) zaczynającym się w centrum miejscowości,kombinacją szlaku czerwonego i zielonego – start w tym samym miejscu,niebieskim szlakiem zaczynającym się na północny-wschód od centrum. Trudność każdego z wariantów jest podobna. Pierwsze dwa są trochę dłuższe, jednak mają też mniej przewyższeń. Niebieski wyróżnia się również w całości asfaltową nawierzchnią, po której od czasu do czasu coś dojeżdża do schroniska nad stawem. Chcąc zaparkować przy szlaku, trzeba będzie liczyć się z opłatą w wysokości 5 – 6 euro. Jeśli ktoś chce zaoszczędzić, prawdopodobnie da radę to zrobić, jednak będzie musiał zostawić samochód przed wjazdem do miejscowości oraz podejść parę kilometrów na początek szlaku. Wybierając się na Rysy od słowackiej strony, warto również pamiętać o wykupieniu polisy ubezpieczeniowej. Koszt jest niewielki (da się dostać nawet poniżej 1 euro), a może nam to zaoszczędzić sporo pieniędzy w przypadku ewentualnej akcji ratunkowej. Te są bowiem na Słowacji odpłatne. Darmowy jest natomiast wstęp na teren parku narodowego. Wejście na Rysy od Słowacji – relacja Dojazd do Szczyrbskiego Jeziora Tym razem budzik dzwoni już o 2:20. Chcemy być na szlaku możliwie szybko, ze względu na lepszą pogodę w pierwszej części dnia oraz dużą popularność szczytu. Pakuję plecak, wciskam w siebie ze dwie kromki chleba i wychodzę z mieszkania, udając w umówione miejsce. Parę minut później podjeżdża kolega i razem jedziemy po jeszcze jednego członka ekipy. Później kierujemy się już w stronę Słowacji. Najpierw jedziemy Zakopianką do Nowego Targu, tam skręcamy na Jurgów i przekraczamy granicę. Pokonujemy kawałek drogą numer 66, po czym skręcamy w 537-mkę i zaczynamy objazd Tatr. W ten sposób jedziemy niemal do Szczyrbskiego Jeziora. Niemal, bo tym razem nad Popradzki Staw postanawiamy przejść się nieco innym szlakiem, więc skręcamy na północ jakiś kilometr przez głównym wjazdem do miejscowości. Docieramy do końca drogi i tam parkujemy samochód. Jest około 5:50, a o tej porze jeszcze nikt nie pobiera opłat. Zostawiamy więc auto, wiedząc, że później ktoś i tak upomni się o należne pieniądze. Aha, nie jesteśmy tu sami. Mimo dość wczesnej pory, wzdłuż drogi zaparkowanych jest już mnóstwo pojazdów, z których znaczna część posiada polskie tablice rejestracyjne. Niebieskim szlakiem przez Doliną Mięguszowiecką Początek szlaku odnajdujemy bez problemów. Stojąca przy drodze tabliczka głosi, że na Rysy stąd idzie się 4 godziny i 20 minut. To znacznie szybciej niż wersja z Palenicy. Początek wygląda jednak znajomo. Niebieski szlak nad Popradzki Staw to w rzeczywistością niezbyt szeroka, asfaltowa droga. Czyli jak nasz słynny szlak nad Morskie Oko, z tym, że tutaj po twardym idzie się tylko 4,1 km, a więc ponad dwukrotnie mniej. No i widoki są nieco ładniejsze, bo mniej jest lasu, a w otwartym terenie świetnie widać dominujące nad okolicą szczyty. Asfaltowa droga w stronę Popradzkiego Stawu. Całkiem przyjemny spacer wśród kwitnącej wierzbówki i z widokiem na imponujące szczyty Tatr Wysokich. Poranek jest chłodny, więc tych kilka lekkich podejść, które musimy zaliczyć po drodze jest dobrą okazją, by nieco się rozgrzać. Generalnie jednak droga jest łatwa i nie powinna nikomu sprawić trudności. O jej popularności przekonamy się zresztą w drodze powrotnej. Każdy z nas idzie tędy po raz pierwszy, więc te lekko ponad 4 kilometry się nie dłużą. W pewnej chwili, pomiędzy drzewami widzimy już taflę Popradzkiego Stawu. Nie schodzimy jednak ani nad brzeg, ani do schroniska. Byliśmy tam całkiem niedawno przy okazji wyjazdu na Koprowy Wierch, więc teraz już nas nie ciągnie. Na skrzyżowaniu z czerwonym szlakiem (Magistralą Tatrzańską) nie schodzimy więc w dół, lecz odbijamy w lewo i zaczynamy kolejny etap wycieczki. Tu nie ma już asfaltu. Zaczyna się typowo leśny teren, z kamieniami, korzeniami i od czasu do czasu również odrobiną błota. Ten odcinek też znamy już z poprzedniej wycieczki, więc znika efekt zaskoczenia i czających się za każdym zakrętem nowości. Wiemy, że po chwili przejścia wśród drzew, roślinność zacznie się przerzedzać, a nad coraz niższymi krzewami kosodrzewiny dominować będzie piramida Wołowca Mięguszowieckiego. Choć akurat ten ostatni zawsze fajnie się prezentuje, więc witamy go z nieskrywanym entuzjazmem, po raz wtóry zastanawiając, jaką drogą dałoby się tam dostać. Idziemy jeszcze kawałek i docieramy do kładki nad Żabim Potokiem. Przekraczamy strumień i po około 100 metrach jesteśmy na rozdrożu szlaków: w lewo na Koprowy Wierch, w prawo na Rysy. Droga przez Dolinę Mięguszowiecką. U góry, po lewej stronie ciekawa piramida Wołowca Mięguszowieckiego. Podejście do Chaty pod Rysami Skręcamy i rozstajemy się ze znaną trasą. Teraz znów wszystko będzie nowe, przynajmniej do czasu wejścia na wierzchołek. Teoretycznie, powinniśmy być tam za 2:45h. Schronisko jest nieco bliżej – by tam dojść, będziemy potrzebować około 2 godzin. Chwilę po skręcie w szlak na Rysy. Nachylenie ścieżki niemal od razu lekko wzrasta. Powoli opuszczamy dno doliny i wchodzimy w jej boczne odgałęzienie, noszące nazwę Żabiej Doliny Mięguszowieckiej. Ponownie przecinamy Żabi Potok, mając okazję do podziwiania niewielkiego wodospadu po lewej stronie. Później zaczynamy piąć się zakosami po zboczu. Widoki z minuty na minutę robią się coraz ciekawsze. Szybko zmienia się również roślinność. O kosodrzewinę już trudniej, zostają tylko pojedyncze kępy trawy, która zresztą też wkrótce ustąpi skale. Po wejściu do Żabiej Doliny teren robi się dość surowy. Chwilowo jest również nieco łatwiej, bo ścieżka przy brzegu Wielkiego Żabiego Stawu ma niewielkie nachylenie. Na szlaku, co jakiś czas mijamy tak znanych nosiczów. To tatrzańscy tragarze, którzy na własnych plecach wnoszą wyposażenie do trudno dostępnych schronisk. Niektórzy mają ze sobą naprawdę mnóstwo rzeczy. Zapytaliśmy jednego z bardziej obładowanych o wagę bagażu. Odpowiedź brzmiąca 85 kilogramów niewątpliwie budzi szacunek. Dla tych ludzi jest to normalna praca, jednak jeśli ktoś sam chce się w takiego tragarza „pobawić”, to przy skręcie z asfaltu nad Popradzkim Stawem leżą gotowe zestawy, które można zabrać i samemu zanieść do Chaty pod Rysami. Ważą oczywiście dużo mniej (kilka – kilkanaście kilogramów), choć i forma zapłaty jest tu skromniejsza. Kto wniesie ładunek, może liczyć na darmową herbatę, a przy okazji również respekt ludzi na szlaku. Tatrzańscy nosicze w drodze do Chaty pod Rysami. Wielki Żabi Staw Mięguszowiecki. Nad nim, w prawej części zdjęcia, możemy podziwiać (od lewej): Wołową Turnię, Żabią Turnię Mięguszowiecką oraz Żabiego Konia. Po minięciu stawu, idziemy jeszcze kawałek prosto, a później mierzymy się z kolną porcją zakosów. Teraz jednak teren jest bardziej kruchy i o większym nachyleniu. Dalej mamy jedną z największych atrakcji tego szlaku. Krótki, choć bogato ubezpieczony żelastwem odcinek o umiarkowanej trudności. Najpierw parę łańcuchów, później drabinki na przemian z szerokimi, metalowymi podestami, a na koniec jeszcze jeden fragment z łańcuchami. Ta wersja sztucznych ułatwień jest tu od niedawna. Schodki zamontowano w 2016 roku i od tego czasu budzą sporo kontrowersji. Pojawiają się głosy, że Słowacy przesadzili, jednak sam widzę co najmniej dwie zalety takiego rozwiązania. Pierwsza dotyczy tragarzy, dla których na pewno jest to spore ułatwienie, a druga to pomoc w rozładowaniu zatorów, które lubią tworzyć się na tym szlaku w godzinach szczytu. Ja w sumie i tak staram się z tych wszystkich ułatwień nie korzystać. Tutaj spokojnie, bez narażania się na zbędne niebezpieczeństwo, można było wchodzić trzymając się wyłącznie skały (lub nawet nie trzymając niczego na ostatnim fragmencie łańcuchów), więc tak też zrobiłem. Pierwsza z metalowych drabinek. Dalej można iść po metalowych schodach lub nieco niżej, odcinkiem z łańcuchami. Kolejne ujęcie fragmentu ze sztucznymi ułatwieniami. Ostatni odcinek z łańcuchami jest łatwy i w sumie większość ludzi już ich tam nie używa. Mając za sobą ten ciekawy, prawdopodobnie najtrudniejszy na całej trasie fragment, ruszamy dalej w kierunku schroniska. Stąd nie jest już daleko. Skręcamy lekko w lewo i kamiennym chodnikiem ruszamy w górę dolinki. Nachylenie szlaku wzrasta, co trochę spowalnia marsz, jednak wciąż idzie się całkiem dobrze. A przynajmniej mi, bo jak się okazuje chwilę później, chłopaki chcą zrobić sobie przerwę. No nic, dziś mamy tu demokrację, więc siadam na jakimś większym, w miarę płaskim kamolcu i delektuję wczorajszymi kanapkami. Pozostali też wyciągają prowiant i ładują kalorie na dalszą wędrówkę. Parę minut później znów jesteśmy w drodze. Kamienistym podejściem mozolnie zdobywamy kolejne metry aż w końcu dochodzimy do wypłaszczenia, na którym zlokalizowano najwyżej położone w Tatrach schronisko. Końcówka podejścia do Chaty pod Rysami. Wolne Królestwo Rysów – witajcie! Chata pod Rysami – najwyżej położone schronisko w Tatrach (2250 metrów Do budynku nie wchodzimy. Chcemy jednak zobaczyć inną tutejszą atrakcję: stojący tuż nad przepaścią… wychodek. Ta słynna, przyozdobiona kolorowymi rysunkami konstrukcja, od strony urwiska posiada również przeźroczystą szybę. Widoki niezapomniane! Kolorowy wychodek w pobliżu Chary po Rysami. Żeby było zabawniej, od schroniska wytyczono tu szlak oznaczony kolorem brąowym. To jednak nie koniec przykładów humoru naszych południowych sąsiadów. Przy tarasie schroniska oparty jest miejski rower, przed wejściem urządzono przystanek komunikacji publicznej, a na dalszej trasie obowiązuje zakaz chodzenia w szpilkach. Przystanek autobusowy pod schroniskiem. Jest nawet rozkład jazdy. Na wysokogórski szlak tylko w odpowiednim obuwiu! Miejsce jest bardzo sympatyczne i pełne takich smaczków. Pewnie i tak nie odkryliśmy wszystkich. Nie będziemy jednak przeznaczać więcej czasu na poszukiwania. Widząc dużą liczbę ludzi zmierzających w stronę położonego 250 metrów wyżej szczytu, kończymy przerwę i ruszamy dalej. Wejście na Rysy Następnym etapem wędrówki jest dotarcie na przełęcz Waga. To nie będzie długa droga. Właściwie, widać ją niemal w całości na zdjęciu wklejonym powyżej. Nie jest zbyt wygodna, bo kamienie są różnej wielkości i nie zawsze równo ułożone, ale i tak nie sprawia nam większych problemów. Po kilkunastu minutach docieramy na szeroką przełęcz położoną pomiędzy masywami Rysów i Wysokiej. W kierunku wschodnim otwiera się rewelacyjny widok na wiele tatrzańskich kolosów, z których niejeden przekracza 2500 metrów. Widok z przełęczy Waga na wschód. Dostrzec można między innymi Lodowy Szczyt (na środku, wygląda na najwyższy), Łomnicę (piramida nieco po prawej), czy Małą Wysoką (wierzchołek najbardziej po prawej stronie). Na przełęczy skręcamy w lewo i kontynuujemy podejście po umiarkowanie nachylonym terenie. Stąd widać już szczyt, choć mamy do niego jeszcze około pół godziny marszu. Podejście na Rysy od strony przełęczy Waga. Po zakończeniu podejścia, ścieżka kieruje nas na zachodnie zbocze masywu. Najpierw musimy zejść kilka metrów po skalnym progu (koniecznie użycie rąk), a następnie wędrujemy kawałek w lekko eksponowanym terenie. Ścieżka jest tu szeroka, ale trzeba uważać, bo zjazd zboczem po lewej stronie na pewno nie byłby przyjemny. Szlak cały czas oznaczony jest wyraźnymi, czerwonymi symbolami. Przy dobrej widoczności, raczej ciężko byłoby zabłądzić. Lekko eksponowane przejście wzdłuż zachodniego zbocza Rysów. Przez chwilę było dość płasko, jednak ten etap dobiega końca. Szlak lekko skręca w prawo i wystrzeliwuje do góry. Do szczytu już naprawdę niedaleko, jednak ten końcowy odcinek pewnie trochę nas zmęczy. Trudno nie jest, ale dość często trzeba używać rąk. Zdarzają się też luźne kamienie, a po opadach wystąpi ryzyko poślizgnięcia. Ten fragment pokonujemy więc powoli, uważając również na konieczność mijania się ze schodzącymi turystami. Ostatnie podejście na szczyt Rysów. Po chwili wspinaczki docieramy do rozdroża, skąd możemy iść albo w lewo, na polski wierzchołek, albo na główny szczyt, leżący na Słowacji. O dziwo, ogromna większość turystów (nie tylko z Polski!) siedzi na tym pierwszym, na drugi nawet nie zaglądając. Skręcamy w lewo, mając plan, by wejść tym tylko „na zaliczenie”, natomiast dłuższą przerwę urządzić sobie po słowackiej stronie. Tłum na polskim wierzchołku Rysów. W tle nieźle widać Mięguszowieckie Szczyty (po lewej) oraz Orlą Perć (prawa strona). Na wierzchołku Słowackim o wiele mniej ludzi. Za szczytem, po lewej stronie świetnie prezentuje się Gerlach, a po prawej Wysoka. Po polskiej stronie fajnie widać również sąsiednie Niżnie Rysy. Siedząc na szczycie wspominam swoje zimowe wejście tutaj. Jakże inne były warunki, trudności oraz atmosfera na szczycie. Dziś jest tłoczno i gwarno, a ludzie wręcz przepychają się by zrobić sobie zdjęcia w co ciekawszych miejscach. Chyba jednak zimą było fajniej, choć i to wejście dało mi wiele satysfakcji. Warunki na szczycie mamy doskonałe. Nie za ciepło, z umiarkowanym wiatrem i bardzo dobrą widocznością. Praktycznie żaden z okolicznych szczytów nie jest przesłonięty chmurami, więc możemy delektować się kompletną panoramą. Ta może nie jest najlepszą ze wszystkich dostępnych w Tatrach, ale i tak potrafi zrobić wrażenie, szczególnie, gdy spojrzy się na południowy – wschód. Siedzimy wciśnięci pomiędzy kamienie i przechodzących obok nas ludzi. Jemy, uzupełniamy płyny, delektujemy się krajobrazem i… planujemy kolejne wejścia. Bo z Rysów świetnie widać parę innych górek, które mogłyby stanowić atrakcyjny cel nieco ambitniejszej, tatrzańskiej wycieczki na pograniczu trekkingu i wspinaczki. Zejście i powrót do domu Na szczycie spędzamy około 40 minut. Ja mógłbym siedzieć jeszcze drugie tyle, ale chłopaki chcą schodzić, więc znów działa demokracja i postanawiamy wracać. Początek drogi w dół to ponownie stromy fragment, gdzie trzeba sobie trochę pomagać rękami i uważać na innych. Na szczęście, jest tu dość szeroko, więc przy dobrej woli z obu stron wyminięcia przebiegają całkiem sprawnie. Po paru minutach stromizna się kończy i jestem na płaskim przejściu wzdłuż zachodniego zbocza. Ruszam w stronę skalnego progu, jednak po drodze zatrzymuję się, by ściągnąć dodatkową odzież, ubraną do ochrony przed wiatrem na szczycie. Teraz jest mi ciepło, a ponieważ zbliża się południe, będzie tylko gorzej. Na dole pewnie panuje już niezły skwar. Chwila względnie płaskiego, choć wcale nie banalnego terenu. Idę dalej, wspinam na kilkumetrowy próg, a następnie zaczynam zejście na przełęcz Waga. W dół idzie się o wiele przyjemniej, a przed sobą mam fantastyczny widok na masyw Wysokiej. Wspomniany już kilkukrotnie próg skalny. Zejście na przełęcz Waga z rewelacyjnym widokiem na Wysoką. Na przełęczy skręcamy w prawo i obieramy kurs na Chatę pod Rysami. Ten fragment jest krótki, więc już po około 10 minutach wygrzewamy się na ławce pod schroniskiem, czekając na jednego z kolegów, który został nieco w tyle. Powrót pod schronisko. W lewej części zdjęcia góruje Wielka Kopa Popradzka Po chwili przerwy ruszamy dalej, opuszczając, jak głosi tabliczka, Wolne Królestwo Rysów i kierując w stronę Żabiej Doliny Mięguszowieckiej. Przez jakiś czas idziemy kamienistym chodnikiem z niezłym widokiem na Żabie Stawy, by w końcu dotrzeć do jednego z moich ulubionych odcinków na tej trasie – krótkiego fragmentu ze sztucznymi ułatwieniami. I tu przeżywam lekki szok, bo widzę, że kolejka z ludzi chcących się dostać na łańcuchy ma dobre 100 metrów! Owszem, znam te widoki z internetowych zdjęć, jednak jako osoba zawsze starająca się być wcześnie na szlaku, na żywo taki zator widzę po raz pierwszy. Na szczęście, my nie będziemy w nim stać. Wchodzący idą jedną stroną przy starych łańcuchach, a dla wracających ze szczytu dostępną są te śmieszne schodki i pochyle drabinki. Schodzenie jest więc dość płynne, a miejsca, gdzie trzeba sobie ustępować pierwszeństwa zdarzają się sporadycznie. Początek łańcuchów w drodze powrotnej – tu jeszcze jest spokój. Jednak kilkadziesiąt metrów dalej widzimy już niezły zator na szlaku. Niżej czeka nas trochę zakosów po zboczach Żabiej Doliny, później spokojny przemarsz nad brzegiem Wielkiego Żabiego Stawu i w końcu kolejne zygzaki na dno Doliny Mięguszowieckiej. Przejście przy Żabich Stawach. Kolejne etapy nie są już szczególnie ciekawe. Przy Żabim Potoku kończy się czerwony szlak i po znakowanej na niebiesko trasie ruszamy w stronę Popradzkiego Stawu. Ścieżka jest łatwa, choć teraz wędrówka już trochę się dłuży. Po około 20-30 minutach drogi wśród gęstniejącej roślinności docieramy do asfaltu. Tym razem również odpuszczamy wizytę nad taflą Popradzkiego Stawu i od razu ruszamy w stronę parkingu. Teraz mamy okazję potwierdzić, że droga nad Popradzki Staw istotnie zasługuje na porównanie z naszym rodzimym szlakiem w stronę Morskiego Oka. Na trasie jest masa ludzi, często w ogóle nie zainteresowanych wejściami powyżej jeziora. Sporo osób pcha dziecięce wózki. Jest głośno i szczerze mówić, niezbyt przyjemnie. Brakuje tylko konnych dorożek, ale dla równowagi, zamiast nich dopuszczono tu ruch rowerów. W drodze znad Popradzkiego Stawu w stronę parkingów. Wycieczkę kończymy parę minut po 14-stej, więc finalnie zeszło nam coś koło 8:20h. Czas całkiem zgodny ze szlakowym, choć my wliczyliśmy w to dobre 1,5 godziny przerw. Zabieramy zza szyby kartkę od parkingowego i kierujemy w stronę wyjazdu. Chwilę później ktoś nas zatrzymuje, upominając o należne 6 euro. Płacimy, jedziemy dalej. Po około kilometrze skręcamy w drogę 537 i tą samą trasą co rano kierujemy w stronę Krakowa. Podsumowanie Faktycznie, wejście na Rysy od Słowacji okazało się dużo łatwiejsze niż zdobycie tego szczytu polskim szlakiem. Trasa od Popradzkiego Stawu była krótsza, bezpieczniejsza i o wiele łatwiejsza technicznie. Po skończeniu wycieczki nie czułem się jakoś szczególnie zmęczony i spokojnie mógłbym jeszcze parę godzin połazić. Nie oznacza to jednak, że było nudno, czy czuję jakikolwiek niedosyt. Szlak jest bardzo ciekawy i moim zdaniem dość różnorodny. Podczas tej niedługiej wycieczki można zobaczyć sporo fajnych krajobrazów, zasmakować trochę trudności oraz oczywiście, zdobyć najwyższy, dostępny dla turystów szczyt Tatr. A więc, zdecydowanie warto. Trasę mogę śmiało polecić nawet średnio-zaawansowanym turystom. Wiem też, że masa ludzi ma spore ciśnienie, by jak najszybciej „zaliczyć Rysy”. Nierzadko, chcą to zrobić nawet podczas swojego pierwsze wypadu w Tatry. Nie sądzę, by było to rozsądne, jednak jeśli już ktoś koniecznie musi, to droga ze Słowacja na pewno będzie tą bezpieczniejszą, a przy tym wcale nie brzydszą. Mapa trasy:
"Widok ze szlaku na Rysy. W dole Morskie Oko i Czarny Staw pod Rysami"Gotowy wydruk zdjęcia, doskonały do oprawienia i udekorowania domu lub wydruk na wysokiej jakości papierze fotograficznym*, sztywnej piance o grubości 1 cm lub płótnie naciągniętym na drewnianą do wyboru 60x40 cm lub 90x60 cm (wybierz w oknie pod ceną).Jeśli jesteś zainteresowany/a większym wydrukiem, napisz maila na redakcja@ Papier perłowy FomeiJet PRO 265 kurierska do 7 dni roboczych od daty zaksięgowania wpłaty. Odpowiednie zabezpieczenie wydruku przed zdjęcia: Krzysztof Baraniak
Kolejna pozaszlakowa wycieczka w polskiej części Tatr. Tym razem wybieram się na trzeci najwyższy szczyt naszego kraju – mierzące 2430 metry Niżnie Rysy. Przy okazji, odwiedzam też położoną w pobliżu wierzchołka Tomkową Jaskinię. Nie da się ukryć, że zaczęło mnie ostatnio ciągnąć do chodzenia poza szlakiem. Jakiś czas temu odwiedziłem Cubrynę, później Kończystą i po obu tych wycieczkach chciałem więcej. Cóż, to chyba naturalne, jeśli człowiek schodzi już niemal wszystkie znakowane trasy, lecz nadal ciągnie go w Tatry i pragnie odwiedzać nowe miejsca. Pomysł na kolejne wejście miałem już od jakiegoś czasu. Niżnie Rysy wydawały mi się atrakcyjnym celem, z ładnymi widokami oraz trasą bez trudności orientacyjnych i niezbyt wymagającą technicznie. W sam raz dla kogoś, kto dopiero zaczyna włóczyć się poza wytyczonymi ścieżkami. Pozostało więc tylko nauczyć się drogi oraz czekać na odpowiednie warunki pogodowe. Niżnie Rysy – podstawowe informacje Tak jak wspomniałem kilka akapitów wcześniej, Niżnie Rysy są trzecim pod względem wysokości szczytem leżącym na terenie Polski. Ustępują jedynie Rysom (2499 metry – polski wierzchołek) oraz Mięguszowieckiemu Szczytowi Wielkiemu (2438 m Góra ma cztery wierzchołki, oddzielone niewielkimi przełączkami, z których najwyższy mierzy i 2430 metry. Pozostałe to: południowy wierzchołek (2405 m) oraz Zadnia (2410 m) i Skrajna (2375 m) Turnia w Niżnich Rysach. Niżnie Rysy to bardzo ciekawy cel taternicki, na którego ścianach wytyczono wiele tras o różnym stopniu trudności. Nie jest to jednak góra wyłącznie dla wspinaczy. Na główny wierzchołek można również wejść dość łatwą trasą od Buli pod Rysami. Nie stwarza trudności technicznych ani orientacyjnych, a w skali taternickiej jest wyceniona na 0 (czyli „bardzo łatwa”). Należy mieć jednak na uwadze, że jest to skala dla osób wspinających się. W rzeczywistości jest podobnie, jak na normalnym szlaku na Rysy od polskiej strony. No, może nieco mniej używa się rąk, ale za to nawierzchnia jest o wiele bardziej krucha. Do tego dochodzi konieczność długiego dojścia do Buli pod Rysami od schroniska nad Morskiem Okiem bądź z Palenicy Białczańskiej. Po słowackiej stronie góry, kawałek pod przełączką między głównym a południowym wierzchołkiem, znajduje się Tomkowa Jaskinia – niewielka grota skalna o płaskim dnie, którą od czasu do czasu taternicy wykorzystują jako miejsce do spania. Choć Niżnie Rysy leżą poza szlakiem, można na nie wejść całkowicie legalnie. Jedynym wymaganiem jest umieszczenie odpowiedniego wpisu w książce wyjść taternickich znajdującej się na pierwszym piętrze schroniska nad Morskim Okiem. Jeśli będziemy iść najprostszą, opisywaną w tym tekście drogą, sprzęt wspinaczkowy będzie zbędny. Ze względu na kruchy teren, warto zabrać jedynie kask. Poza tym, można iść tak, jak na każdą inną wycieczkę po Tatrach Wysokich. Na koniec jeszcze kwestia ubezpieczenia. Co prawda, na szczyt wchodzi się od polskiej strony, jednak wierzchołek leży na granicy ze Słowacją. Dodatkowo, jeśli będziemy chcieć zajrzeć do Tomkowej Jaskini, wtedy schodzimy już kilkadziesiąt metrów za granicę. Ewentualny wypadek może więc skutkować kosztowną akcją ratunkową. Warto zatem rozważyć zakup odpowiedniej polisy ubezpieczeniowej. Opis wejścia na Niżnie Rysy Dojazd z Krakowa Dziś opcja autobusowa, bo jest środek tygodnia i mimo świetnej, pewnej pogody, nikt inny nie chciał jechać. Wieczorem przygotowuję jedzenie i wcześniej kładę spać, by złapać możliwie dużo snu. Budzik dzwoni 3:30. Zrywam się, ogarniam co trzeba, pakuję plecak i wychodzę w domu, udając w stronę dworca autobusowego w centrum miała. Jakieś 30-40 minut później jestem na miejscu. Celowałem w kurs startujący o 4:58, jednak gdy wszedłem na płytę, zobaczyłem jakiś inny autobus właśnie opuszczający stanowisko. Co to? Tego nie było na rozkładzie. Ale skoro jest okazja pojechać nieco wcześniej, to oczywiście, że chcę skorzystać. Macham kierowcy, a ten bez problemu zatrzymuje się i wpuszcza na pokład. Ostatecznie, nie było warto. Autobus trochę się wlekł, a w dodatku zrobił jeszcze przerwę na stacji benzynowej, więc w Zakopanem jesteśmy praktycznie równo z późniejszym kursem, około 7:00. Wysiadam i idę zająć miejsce w busie jadącym do Morskiego Oka. Czekam kilkanaście minut aż się zapełni, a potem ruszamy w kolejną, trwającą nieco ponad pół godziny podróż. Z Palenicy do Morskiego Oka Do Palenicy docieramy około 7:45. Opuszczam busa, kupuję bilet w kasie przed wejściem do parku narodowego i rozpoczynam marsz w stronę jednego z najsłynniejszych polskich jezior. Jest prawie środek września, więc dni są coraz krótsze, lecz wciąż mam jakieś 11,5 godziny do zachodu słońca. Powinno spokojnie wystarczyć, by zrobić całą trasę za dnia. Drogę na Morskie Oko znam już praktycznie na pamięć. Myślę, że każdy zainteresowany Niżnimi Rysami ma podobnie, więc odpuszczę sobie dokładniejszy opis trasy. Pod schroniskiem melduję się około 9:15, po półtorej godzinie dreptania asfaltową drogą w tłumie innych turystów. Wchodzę do budynku, udaję na pierwsze piętro i tam, w pokoju na wprost, rejestruję swoją wycieczkę w książce wyjść taternickich. Leży na stoliku, otwarta, z długopisem obok. Wpisuję cel wycieczki, wybraną drogę (Niżnie Rysy, WHP 1041), datę i godzinę wyjścia, planowany czas powrotu oraz inicjały lidera zespołu (czyli swoje). Widzę, że dziś jestem na pozycji dwunastej, czyli mimo środa tygodnia, zainteresowanie wspinaniem wciąż jest spore. Standardowo, przeglądam inne wpisy. Dominują Mnich i Mięgusze, choć zauważam też jedną pozycję dotyczącą Niżnich Rysów. A więc będę miał towarzystwo. Niżnie Rysy widziane znad Morskiego Oka. Ponoć często mylone przez turystów z tymi „głównymi” Rysami. Podejście do Czarnego Stawu pod Rysami Po wyjściu ze schroniska, schodzę nad taflę jeziora i ruszam na jego przeciwny brzeg. Do wyboru mam dwie ścieżki: po lewej lub prawej stronie, obie oznaczone kolorem czerwonym i o mniej więcej podobnej długości. Postanawiam, że teraz pójdę wschodnim brzegiem, a wrócę po zachodniej stronie. Szlak po wschodniej stronie Morskiego Oka. W tle dobrze widoczne wszystkie Mięguszowieckie Szczyty oraz Cubryna. Ścieżka składa się z dużych, dość wygodnych bloków. Pomijając parę niewielkich, kilkumetrowych podejść, jest niemal płaska i marsz nią nie powoduje żadnego zmęczenia. Można się wręcz zrelaksować, ciesząc pięknym otoczeniem. Bo Morskie Oko, mimo swojej nie najlepszej opinii, to wciąż bardzo ładne miejsce! Kamienny chodnik stanowi znaczną większość ścieżki wokół Morskiego Oka. Dojście na drugą stronę jeziora zajmuje mi niecałe 20 minut. Tam, tuż za Czarnostawiańską Siklawą, obie ścieżki się łączą. Teraz już wspólnym wariantem prowadzą ku górze, nad brzeg innego pięknie położonego jeziora: Czarnego Stawu pod Rysami. Podejście jest początkowo łagodne, ale już po paru minutach zamienia się w strome zakosy. To najbardziej wymagający do tej pory odcinek. Wiem jednak, że to dopiero początek trudności, więc zwalniam i staram się oszczędzać siły. Nie chcę doprowadzić do sytuacji z Kończystej, gdzie przez parę godzin szło mi się świetnie, ale w okolicy szczytu „skończył się prąd” i ostatni odcinek pokonywałem już na zmęczeniu. W sumie, podobną sytuację miałem na Rysach zimą. Wniosek więc taki, że na wymagających trasach, lepiej po prostu oszczędzać siły nawet, gdy nie wydaje się to jeszcze konieczne. Początek podejścia do Czarnego Stawu pod Rysami. Szlak dość szybko robi się bardziej stromy i wymagający. Mija kolejne około 40 minut i staję nad brzegiem Czarnego Stawu. Stąd również nieźle widać Niżnie Rysy. I choć są bliżej niż, gdy oglądałem je stojąc pod schroniskiem, tutaj lepiej uświadamiam sobie, jaki kawał drogi mnie jeszcze czeka. Nad brzegiem Czarnego Stawu pod Rysami. Niżnie Rysy dominują w środkowej części zdjęcia. Czerwonym szlakiem na Bulę pod Rysami Po chwili przerwy na jedzenie, picie i jakże ważne w ten słoneczny dzień, posmarowanie się kremem z filtrem UV, ruszam w dalszą drogę. Jej pierwszy etap prowadzi lewym brzegiem Czarnego Stawu. Idzie się podobne, jak przy Morskim Oku, z tym, że tu kamienny chodnik jest nieco mniej równy i wymaga odrobinę więcej ostrożności. Wędrówka wschodnim brzegiem Czarnego Stawu pod Rysami. Na przeciwnym brzegu ścieżka zaczyna się wznosić. Najpierw łagodnie, później coraz stromiej. Teren, z trawiastego, stopniowo zmienia się w bardziej skalisty. Początkowo równy chodnik też traci swoją regularność i ewoluuje w luźno ułożone kamienie. Robi się po prostu trudniej. Niewielki wodospad widoczny w początkowym etapie podejścia na Bulę pod Rysami. Szlak niemal cały czas prowadzi w zacienionym terenie. Wyzwania są w zasadzie dwa. Pierwsze kondycyjne – podejście jest dość ostro nachylone i nie daje wielu miejsc do odpoczynku. Drugie natomiast wiąże się z nawierzchnią. Kamienie albo są mocno pokruszone, albo wyślizgane przez tysiące chodzących tędy osób. W dodatku, ze względu na niemal stałe zacienienie szlaku, to wszystko przeważnie jest mniej lub bardziej wilgotne, więc o poślizgnięcie nietrudno. Warto zachować ostrożność, bo wypadki zdarzają się tu dość często. Z biegiem czasu szlak odchyla się w lewo, odsłaniając widok na cztery wierzchołki Niżnich Rysów. Od tej pory będę je miał już cały czas w zasięgu wzroku. To właśnie między innymi dlatego, trasę na Niżnie Rysy uważa się za łatwą orientacyjnie. Cztery wierzchołki Niżnich Rysów widoczne podczas podejścia na Bulę. Po chwili dalszej wędrówki stromymi zakosami wkraczam na teren Kotła pod Rysami. Tu ciężko już o trawiastą nawierzchnię. Dominują piargi, tworzące surowy, wysokogórski krajobraz. Ścieżka wypłaszcza się, co pozwala na chwilę odpoczynku po wymagającym podejściu. Po lewej stronie mam Bulę – charakterystyczny skalny taras, gdzie co najmniej kilku turystów robi sobie dłużą przerwę. Skalne rumowisko w okolicach Buli pod Rysami. Bula pod Rysami (w prawej części zdjęcia, na granicy cienia). W oddali, nieco po lewej stronie, widać piękny filar Mięguszowieckiego Szczytu Wielkiego. Wejście na Niżnie Rysy Przez chwilę idę jeszcze za oznaczeniami czerwonego szlaku. Ścieżka wygląda podobnie do fragmentu kawałek przed Bulą – niezbyt równe kamienie w roli chodnika i sporo kruszyzny dookoła. Szlak na Rysy kawałek ponad Bulą. Pora zacząć wypatrywać miejsca, gdzie należy zejść ze szlaku. W opisach spotkałem się z dwoma wersjami: albo po pierwszym odcinku łańcuchów, albo jakieś 150 metrów przed wejście na grzędę, którą prowadzi letni wariant szlaku na Rysy. Czy chodzi o to samo miejsce? Szczerze mówiąc, nie wiem, ale chyba to nie ma zbyt dużego znaczenia. Niżnie Rysy mam non stop w zasięgu wzroku, a zbocze po lewej stronie wygląda cały czas podobnie, więc pewnie miejsce zejścia ze ścieżki nie ma większego znaczenia. Dochodzę do pierwszych łańcuchów i zatrzymuję się. Po lewej stronie widzę coś, co można by uznać za ścieżkę wydeptaną po kruchej, niemal żwirowej nawierzchni. Niby nie jest to „po pierwszych łańcuchach”, ale skoro ktoś tędy chodził, to pewnie i ja mogę spróbować. Szczególnie, że jestem sobie w stanie wyobrazić ścieżkę stąd do niemal samego szczytu. Trasa na Niżnie Rysy od momentu zejścia ze szlaku. Przebieg orientacyjny, możliwych jest wiele innych wersji. Skręcam i praktycznie od razu przekonuję się, że faktycznie trasa na Niżnie jest bardzo krucha. W niektórych momentach dosłownie kamienie osuwają się w dół po naciskiem buta. Choć nachylanie zbocza nie jest duże, moje tempo na tym odcinku mocno spada. Aha, teoretycznie czas wejścia na szczyt Niżnich Rysów od Buli pod Rysami wynosi 1 godzinę i 15 minut. Zobaczymy, jak to wyjdzie w praktyce. Przez parę minut męczę się na piarżystej ścieżce. Później trafiam w końcu na nieco łatwiejszy teren. Po prawej stronie widzę tłum ludzi zmierzających na Rysy. Oni pewnie też mnie widzą, jednak nikt nie wykazuje jakiejkolwiek oznaki zainteresowania gościem, który przed chwilą zszedł ze szlaku i idzie sobie nie wiadomo gdzie. Moje pierwsze wrażenie jest następuje: z jednej strony cały czas widzę, gdzie mam iść, ale kompletnie nie mam pojęcia, jaką wersję trasy wybrać. Rozglądam się za jakimiś kopczykami, ale na tym gruzowisku nie mogę żadnego dojrzeć. Idę więc tak, jak mi się wydaje, że ma sens. Wiem, że należy się kierować na przełęcz pomiędzy głównym a południowym wierzchołkiem, a trasa ma się lekko odchylać w lewo. Kojarzę też, z któregoś z opisów, że przy trasie powinien być jakiś mokry żleb. I faktycznie mam coś takiego po swojej lewej stronie, więc po prostu idę wzdłuż tego płytkiego rowu, starając się wybierać możliwie najmniej sypkie podłoże. W pewnej chwili zauważam u góry dwie osoby. Bez wątpienia, też idą na Niżnie i to najpewniej dokładnie tą samą trasą, co ja. Czyżby to ta dwójką, która również rano wpisała się do książki wyjść? Po chwili obserwacji widzę już, że idą dość wolno, więc kto wie, może ich jeszcze dogonię? Podejście jest łatwe orientacyjnie (kieruję się na przełęcz pomiędzy głównym a południowym wierzchołkiem), ale odbywa się po bardzo kruchym terenie. Przez chwilę idę wzdłuż płytkiego, nieco mokrego żlebu. Gdy żleb po lewej staje się płytszy, przechodzę na jego drugą stronę i kontynuuję podejście. Wyżej w sumie niewiele się zmienia. Cel nadal jest oczywisty, a poza wymagającą ostrożności nawierzchnią, żadne trudności nie występują. Im wyżej się znajduję, tym mniej widoczny staje się główny wierzchołek. W końcu zostaje z niego tylko niewielka, skalna igła, która jednak wciąż stanowi dobry punkt orientacyjny. Przebieg trasy w górnej części podejścia. Idę jeszcze kawałek i faktycznie, zgodnie z wcześniejszymi przypuszczeniami, doganiam tę również wchodzącą na Niżnie Rysy parę. Zamieniamy parę zdań, a później razem kierujemy w stronę przełęczy pomiędzy wierzchołkami. Wiem, że końcówka tej trasy ma dwa warianty. Można albo wspinać się aż do przełęczy i dopiero później skręć w lewo, by po niezbyt trudnej grani dotrzeć na szczyt, albo odbić w lewo kawałek przed przełęczą i nieco skrócić sobie drogę. Szczerze mówić, nie mam pojęcia, w którym momencie najlepiej zrobić ten skręt. To znaczy, nic się nie wyróżnia na tyle, żeby było oczywistą podpowiedzią. Teren jest tu tak jednorodny, że na dobrą sprawę, można by tam skręcić w dowolnej chwili, choć oznaczałoby to wpakowanie się w nieco bardziej stromy teren. Wybieramy więc marsz ku przełęczy. Dopiero kawałek przed nią jestem w stanie zidentyfikować niewielkie wgłębienie terenu, które jednoznacznie prowadzi na wierzchołek. Ten skręt znajduje się jednak tak blisko przełęczy (kilka, może kilkanaście metrów), że ostatecznie nie wiem, czy to jest wariant „po szerokiej grani” czy ten ze skrętem w lewo przed przełęczą. Droga na szczyt Niżnich Rysów. Zdjęcie z przełęczy pomiędzy głównym a południowym wierzchołkiem. Zaglądam na chwilę na przełęcz (wiem, że jeszcze tu wrócę, gdy będę szukał Tomkowej Jaskini), a później wracam na zaznaczoną na powyższym zdjęciu drogę i kontynuuję podejście w stronę szczytu. Finalne podejście na główny wierzchołek Niżnich Rysów. Wspinam się ostrożnie po coraz większych kamieniach i po chwili, jako pierwszy z naszej niedawno uformowanej trójki, wchodzę na szczyt. Niżnie Rysy zdobyte! Widok jest przepiękny. Pierwszym, co rzuca się w oczy jest tłum, a właściwie dwa tłumy na dwóch wierzchołkach Rysów. Myślę, że spokojnie może tam być nawet 50 osób. Dla odmiany, tutaj, na sąsiednim szczycie, jest nas tylko troje. Oprócz Rysów, świetnie widać też Mięguszowieckie Szczyty, Orlą Perć, Tatry Bielskie oraz spory kawałek słowackiej części Tatr Wysokich. Pogodę wciąż mamy doskonałą, więc absolutnie nic nie przesłania nam tych fantastycznych krajobrazów. Widok w kierunku dwóch wierzchołków Rysów. Za nimi Wysoka (ta wyższa) oraz nieco dalej Ciężki Szczyt. Widok w kierunku Mięguszowieckich Szczytów. Kolejno od prawej: Wielki (ten ze stromym filarem), Pośredni oraz Czarny. W lewej części zdjęcia, w oddali dobrze widać zakrzywiony szczyt Krywania. Widok w stronę Orlej Perci (długa grań na dalekim planie w środkowej części zdjęcia). Tatry Bielskie (w oddali po lewej) oraz słowacka część Tatr Wysokich. W prawej części zdjęcia górują Lodowy Szczyt i Łomnica. Chyba najbardziej efektowny krajobraz, który można zobaczyć z Niżnich Rysów. Od lewej: najwyższy w Tatrach Gerlach, później ścięty szczyt Ganku z postrzępioną granią prowadzącą aż do Kończystej, a na końcu, w prawej części fotografii, Wysoka i Ciężki Szczyt. Na środku zdjęcia widać też Galerię Gankowa wraz z 300-metrową ścianą opadającą ku Dolinie Ciężkiej. Tomkowa Jaskinia Na szczycie spędzam jakieś 40 minut. Jest naprawdę fajnie, ale czas ruszyć dalej i odwiedzić kolejny punkt na dzisiejszej trasie. Opuszczam więc wierzchołek i zaczynam zejście z powrotem w stronę przełęczy. Przekładowa trasa zejścia na przełączkę pomiędzy głównym a południowym wierzchołkiem Niżnich Rysów. Mija parę minut i docieram na dół. A właściwie docieramy, bo chłopak ze spotkanej po drodze pary zdecydował się iść ze mną. Zadnia Przełączka w Niżnich Rysach – miejsce, skąd schodzi się do Tomkowej Jaskini. W tle dobrze widoczny Gerlach. Podchodzę do krawędzi i zaglądam na wschodnia stronę. Jest nieco stromiej, ale spokojne dałoby się zejść. Tylko gdzie? Wiem, że jaskinia znajduje się poniżej przełęczy, po prawej stronie po zejściu na „pierwsze trawki”. Tylko, że tu takich trawek jest wszędzie pełno i kompletnie nie wiem, o które może chodzić. No trudno, czasu mam sporo, więc pozostaje mi po prostu zejść i sprawdzić. Najwyżej nic nie znajdę i wrócę na przełęcz. Spojrzenie na wschodnią stronę z Zadniej Przełączki w Niżnich Rysach. Z opisów kojarzę, że należy schodzić żlebem. No więc pakuję się w żleb i wytracam kilka metrów. Później jednak robi się stromiej – nic ekstremalnego, ale zauważam po lewej stronie łatwiejszą drogę. Wykonuję więc lekko eksponowany, kilkumetrowy trawers po paru dużych głazach, a następnie już nietrudnym wariantem schodzę na coś z stylu trawiastej półki. W międzyczasie, mój nowo poznany kolega rezygnuje. Droga wydaje mu się niepewna, a na szczycie zostawił swoją partnerkę. Żegnamy się więc, a ja kontynuuję poszukiwania samodzielnie. Choć tak na dobrą sprawę, to nie ma już co kontynuować. Rozglądam się i niedaleko po swojej prawej stronie zauważam wejście do jaskini. Próbuję wołać tamtego chłopaka, ale nikt nie odpowiada. Chyba zdążył już odejść kawałek. Dojście do Tomkowej Jaskini. Zdjęcie zrobione w końcówki zejścia żlebem / ścianką pod przełęczą między wierzchołkami. Widoczne wejście do jaskini. Końcówka dojścia do Tomkowej Jaskini to nieznacznie eksponowany trawers po trawiasto – kamiennym podłożu. Nietrudny, ale trzeba być czujnym, żeby się nie poślizgnąć. Sama jaskinia okazuje się dość mała. Składa się z jednej komory z płaskim dnem, gdzie w razie potrzeby, dość komfortowo biwakować może kilka osób. Z tego co wiem, jest ona dość często używana przez amatorów górskiego spania i efektownych wschodów słońca. Czuję się jednak lekko rozczarowany. Jaskinia jest brudna i zaśmiecona. Przy ścianie wisi duża, niebieska płachta, na podłodze leży podarta karimata, obok której walają się resztki potarganej folii NRC. Do tego, przy wejściu znalazłem jakieś plastikowe pudełka i sztućce. Nieładnie, trochę wstyd za takich „taterników”, który nie potrafią po sobie nawet podartej folii pozbierać. Ok, dość marudzenia, pora na pozytywy. Bo te oczywiście są, głównie w postaci równie fajnych widoków, co ze szczytu. Myślę, że oglądanie stąd wschodu słońca musi naprawdę robić ogromne wrażenie. Widoki z Tomkowej Jaskini. Od prawej, dwa charakterystyczne szczyty to Ganek i Gerlach, a bardziej na środku, w oddali można dostrzec ostre wierzchołki Staroleśnego Szczytu. W dole widać również Zmarzły Staw pod Wysoką. Wnętrze tej niewielkiej jaskini (ujęcie bez większości znalezionych tu śmieci). Po zajrzeniu w każdy kąt i nacieszeniu się widokami, postanawiam wracać na przełęcz. Najpierw wąską ścieżką idę parę metrów na północ, wzdłuż opadającej ku wschodowi ściany, a potem staję pod nią i zastanawiam nad optymalnym wariantem wejścia. W sumie jest ich wiele, więc nie ma co dokładnie opisywać jedynego słusznego. Ja decyduję się wracać tak, jak tu schodziłem. A więc najpierw po prawej stronie ściany, później ten kilkumetrowy, lekko eksponowany trawers w lewo i już łatwo do góry, aż na samą przełęcz. Jeśli ktoś jednak nie chciałby robić tego trawersu, można też nie wracać na przełęcz, tylko skręcić w prawo i dość prostą ścieżką wejść na grań prowadzącą ku głównemu wierzchołkowi. Powrót spod Tomkowej Jaskimi w stronę Zadniej Przełączki w Niżnich Rysach. Przykładowe drogi wejścia na przełęcz. Ściana na około 10 metrów wysokości i choć na zdjęciach może wyglądać trudno, w rzeczywistości, nie powinna nikomu sprawić problemów. Co jednak nie zmienia faktu, że trzeba sobie pomagać rękami i jest to najambitniejsze wspinanie dzisiejszego dnia. Zejście do Buli pod Rysami Po chwili stoję już na przełączce. Pora na drogę w dół. Z jednej strony bardzo oczywistą, bo muszę po prostu dojść do Buli, ale z drugiej – kompletnie nie mam pojęcia jaki wariant wybrać. Niby szedłem tędy jakąś godzinę czy dwie temu, ale ten cały żwir wygląda niemal jednolicie. No nic, trzeba jakoś iść. Powoli i bardzo ostrożnie, bo tu niemal wszystko może uciec spod buda i spowodować nieprzyjemną wywrotkę. Od czasu do czasu natrafiam na jakiś kopczyk albo fragment wydeptanej ścieżki. Zaraz potem ślady jednak giną i znów nie wiem, czy idę poprawnie. Chyba tu jednak nie ma rozróżnienia na poprawnie i niepoprawnie. Muszę po prostu wytracać wysokość. Orientacyjny przebieg zejścia z Niżnich Rysów. Tu już nieco niżej, choć w równie nieprzyjemnym terenie. Bula pod Rysami coraz bliżej. W dolnej części zdjęcia można zauważyć fragment jakiejś wydeptanej ścieżki. Dość szybko dociera do mnie, że schodzę nieco inną trasą, niż szedłem do góry. Teraz jestem trochę bliżej grzędy, bardziej na południe od wcześniej wybranej drogi. Czy to problem? Absolutnie nie – tak jak pisałem, jest tu niemal pełna dowolność zejścia. Choć napotykane od czasu do czasu kopczyki sugerują, że ten wariant wybrało w przeszłości co najmniej kilka osób (tyle, że przy wchodzeniu też zdarzało mi się trafiać na kamienne kopce i fragmenty ścieżek). Końcowy odcinek zejścia. Okazuje się, że do czerwonego szlaku docieram w zupełnie innym miejscu, niż z niego zszedłem. Teraz jestem nieco powyżej wspominanych już parę razy pierwszych łańcuchów. Czy ten wariant jest lepszy? Ciężko powiedzieć, choć wydaje mi się, że w tej wersji fragment bezpośrednio przy zejściu ze szlaku jest nieco mniej kruchy. Więc może lepiej faktycznie przejść te łańcuchy i dopiero później skręcić w stronę Niżnich Rysów. Znakowanym szlakiem schodzę jeszcze chwilę, później omijam żelastwo od prawej strony (bo jak można z niego bezpiecznie nie korzystać, to mam z zwyczaju tak robić) i ruszam dalej w stronę Buli. Tam urządzam sobie chwilę zasłużonej przerwy. Pierwszy odcinek łańcuchów na szlaku na Rysy. Bula pod Rysami z widokiem na Morskie Oko i Czarny Staw. Powrót do Palenicy Choć mogłoby się wydawać, że najgorsze mam już za sobą, niestety jest to dalekie od prawdy. Zejście do Czarnego Stawu jest równie strome i nierzadko także dość kruche, więc nadal zalecana jest spora dawka ostrożności. Zaletą są natomiast bardzo ładne widoczki na dwa słynne tatrzańskie jeziora: Morskie Oko i Czarny Staw pod Rysami. Mimo wzmożonej uwagi, i tak zaliczam drobną wywrotkę. Na szczęście, do ziemi nie było daleko, więc poza brudną od mokrego piachu ręką, zupełnie nic się nie stało. Wracam na nogi i kontynuuję mozolną drogę w dół. Zejście z widokiem na Czarny Staw po Rysami. W oddali widać również kawałek Morskiego Oka. Gdy kończę zejście jest około 14:30. Wciąż mijam jednak zmierzające ku Rysom osoby! I tu kompletnie nie dziwi mnie, że akurat większość z tych osób wygląda na totalnie nieprzygotowane na ten rodzaj szlaku. Adidasy, jeansy, bluza z kapturem i niewielki plecak wyglądający na prawie pusty. Cóż, mam nadzieję, że mają chociaż latarki, bo jeśli faktycznie dojdą na szczyt, to większość drogi powrotnej będą robić już sporo po zachodzie słońca. Ja tymczasem docieram nad brzeg Czarnego Stawu. Z ulgą witam płaski, w miarę równy chodnik, którym obchodzę staw od prawej strony. Powrót wzdłuż brzegu Czarnego Stawu. Na drugim brzegu trafiam na tłumek, który to właśnie w tym miejscu zakończył podejście i relaksuje się nad wodą. Niestety, są również schodzący, którzy kompletnie nie respektują reguły poruszania się prawą stroną ścieżki i nieco utrudniają mi zejście do Morskiego Oka. Ostatecznie, po kolejnym trochę bardziej wymagającym zejściu, docieram i do tego jeziora. Pora na powrót do schroniska. Tym razem, wybieram jednak ścieżkę po zachodniej stronie. Schronisko nad Morskim Okiem widziane z przeciwnego brzegu jeziora. Szlak wokół Morskiego Oka – wariant po zachodniej stronie. Ścieżka okazuje się dość podobna do tej, którą szedłem rano. Jej największą atrakcją wydaje się być wodospad Dwoista Siklawa, zlokalizowany mniej więcej w jednej trzeciej trasy. Wodospad Dwoista Siklawa przy szlaku wokół Morskiego Oka. Po dojściu do schroniska, przeciskam się przez zgromadzony przed budynkiem i w jego wnętrzu tłum, by jakoś dostać na pierwsze piętro i wykreślić swój wpis z książki wyjść taternickich. Później opuszczam to niezbyt przyjemne miejsce i ruszam w niemal półtoragodzinną, jeszcze mniej przyjemną drogę powrotną po asfalcie do Palenicy. Eh, zachciało się bawić w rejonie Morskiego Oka, to teraz trzeba swoje odcierpieć. Na parking docieram około 16:50, a więc po niecałych 9 godzinach od startu. Wsiadam do podstawionego busika, który po chwili rusza i zawozi mnie na dworzec w Zakopanem. Tam szybka przesiadka na autobus do Krakowa, kolejnych kilka godzin nudy, później jeszcze dojście z przystanku i ostatecznie, parę minut przed 20-stą melduję się z powrotem w mieszkaniu. Niżnie Rysy – podsumowanie Chyba nie sposób opisać tej wycieczki inaczej, niż jako pełen sukces. Udało mi się zarówno zdobyć Niżnie Rysy, jak i odwiedzić Tomkową Jaskinię. A to wszystko bez pobłądzeń, bez zajechania ogranizmu i przy doskonałej pogodzie. Chciałoby się, żeby wszystkie tatrzańskie wypady były równie udane! Czy Niżnie Rysy czymś mnie zaskoczyły? Chyba niezbyt, bo zgodnie z zaczerpniętymi wcześniej informacjami, trasa okazała się łatwa orientacyjnie i bez technicznych trudności, choć faktycznie – bardzo krucha. Być może nawet bardziej niż podejście na Hińczową Przełęcz podczas wyjazdu na Cubrynę. Dostałem więc dokładnie to, na co się nastawiłem. Myślałem za to, że będę miał więcej problemów ze znalezieniem Tomkowej Jaskini. A tymczasem, całe poszukiwania ograniczyły się do krótkiego zejścia z przełęczy, skrętu w prawo i przejścia jeszcze paru metrów. Jeśli więc ktoś myśli o rozpoczęciu swojej przygody z pozaszlakowymi wędrówkami, to Niżnie Rysy mogą być całkiem niezłym kandydatem na jedną z pierwszych takich wycieczek. A co dalej z moimi Tatrami? Jest już niemal połowa września, więc niestety, lada chwila na tych najwyższych szczytach może pojawić się śnieg. Mam jednak nadzieję, że dobra pogoda jeszcze wróci i da okazję do kolejnej wycieczki. Kto wie, może i tym razem gdzieś poza szlak. O zimowej wersji tej trasy przeczytasz tutaj: Niżnie Rysy zimą.
. 363 307 308 131 401 168 309 391szlak na rysy zdjęcia
